Związki starosądeckich klarysek z parafią św. Wawrzyńca w Biegonicach od XIII do XVIII w.

Marek Smoła

doi:10.5604/01.3001.0015.8114

Autor

Marek Smoła Akademia Nauk Stosowanych w Tarnowie https://orcid.org/0000-0002-0182-6256

DOI:

https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.8114

Słowa kluczowe:

Sądecczyzna, parafia św. Wawrzyńca, klasztor klarysek w Starym Sączu, folwark, Biegonice

Abstrakt

Artykuł omawia związki klasztoru klarysek w Starym Sączu z założoną w 1269 r. przez św. Kingę, ksienię klarysek, parafią św. Wawrzyńca w Nowym Sączu – Biegonicach. Jest to współcześnie najstarsza parafia na terenie miasta. Związki te miały charakter prawny, ekonomiczny, duszpasterski i personalny. We wsi Biegonice klasztor posiadał aż do austriackich czasów bogaty folwark. Przez cały też staropolski okres klasztor — reprezentowany przez ksienie — posiadał prawo patronatu, wiążące się zarówno z materialnym utrzymaniem świątyni parafialnej, jak też z przywilejem mianowania proboszcza. Z kolei proboszczowie wypełniali obowiązki spowiedników zakonnic. Omówione zagadnienia są dobrą ilustracją różnych zjawisk społecznych, prawnych i ekonomicznych okresu staropolskiego.

Statystyka pobrań

Statystyki pobrań nie są jeszcze dostępne

Bibliografia

Archiwum Diecezji Tarnowskiej [ADT] Google Scholar

Akta lokalne — Biegonice, Księga chrztów 1738; Księga Inwentarzy Kościelnych; Księga ślubów 1738; Księga zmarłych 1738. Google Scholar

Archiwum Klasztoru Klarysek Starosądeckich [AKKS] Google Scholar

Inwentarz wsi wszystkich do konwentu Staro Sandeckiego (…) należących (…) z 9 października 1698 r., [w:] Inwentarz dóbr starosądeckich R.P. 1706, [rkps], s. 128, [sygn. Gr/a-2]. Google Scholar

Księga przywilejów (Inventario bonorum) [1661 r.], [rkps], [sygn. Gr/a-1]. Google Scholar

Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie [AKMK] Google Scholar

AOff, t. 87; t.106; t. 107; t. 116; t. 119; t. 120; t. 162; t. 163; t. 193 Google Scholar

AVCap, t. 1; t. 5. Google Scholar

Tabele Załuskiego, t. 12, tab. 32. Google Scholar

Archiwum Parafii Biegonice [APB] Google Scholar

Akta gospodarcze, Copia donationis agrorum Niwy Wójtowskie (…). Extractum ex libris Curiae Monasteri Antique Sandec Privilegii (…), [kopia rękopiśmienna z 1878 roku], [sygn. IX/97]. Google Scholar

Akta gospodarcze, Relacja ks. Sitowskiego [przed 1775 r.], [rkps], [sygn. IX/89]. Google Scholar

A. Niemiec, Historia parafii Biegonice [rkps]. Google Scholar

Elenchus omnium parachorum, [wersja II, ok. 1850]. Google Scholar

Inwentarze parafialne, Inventarium Parochialis Biegunicensis tituli S. Laurentii Dioecesis Cracoviensis Decanatus Sandecensis (…) in circulo Velicensis districtu Sandecensis [brak daty, zapewne ok. 1775], [sygn. XXVIII/40]. Google Scholar

Źródła drukowane Google Scholar

Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. 2, 1153-1333, [dalej:] KDM, [wyd.] F. Piekosiński, [w:] Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia, t. 9, Cracoviae 1886. Google Scholar

Stanisława Tomkowicza inwentarz zabytków powiatu sądeckiego [z rękopisów Autora wydali i własnymi komentarzami opatrzyli Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie], Kraków 2007. Google Scholar

Opracowania Google Scholar

Abraham W., Początki prawa patronatu w Polsce, Lwów 1889. Google Scholar

Dymnicka H., Komorowski Adam Ignacy, [w:] Polski słownik biograficzny, red. E. Rostworowski, t. 13, s. 405–407. Google Scholar

Janota E., Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin, Kraków 1860. Google Scholar

Kiryk F., Dzieje miasta w okresie staropolskim, [w:] Dzieje miasta Starego Sącza od czasów najdawniejszych do 1939 roku, red. H. Barycz, Stary Sącz 2007, s. 49–128. Google Scholar

Kiryk F., Zarys dziejów latyfundium starosądeckiego, [w:] Dzieje miasta Starego Sącza od czasów najdawniejszych do 1939 roku, red. H. Barycz, Stary Sącz 2007, s. 129–187. Google Scholar

Kowalska B., Biskup krakowski Paweł z Przemankowa a klasztor klarysek w Starym Sączu, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”, seria: Zeszyty Historyczne 2009, z. 10, s. 29–42. Google Scholar

Kumor B., Dzieje diecezji krakowskiej, t. 4, Kraków 2003. Google Scholar

Leśniak J., Biegonice w służbie św. Floriana, Nowy Sącz 2014. Google Scholar

Litak S., Parafie w Rzeczpospolitej w XVI–XVIII wieku, Lublin 2004. Google Scholar

Nowak T., Nowy Sącz i Sądeczyzna w latach potopu szwedzkiego (1655–1657), „Rocznik Sądecki” 1972, t. 13, s. 19–39. Google Scholar

Różański M., Patronat parafii w dekanacie szadkowskim w drugiej połowie XVIII w., „Biuletyn Szadkowski” 2010, t. 10, s. 103–116. Google Scholar

Smoła M., Dzieje parafii p.w. św. Wawrzyńca w Nowym Sączu — Biegonicach. Środowisko — kościół — życie parafialne, t. 1–2, Tarnów 2019. Google Scholar

Smoła M., Proboszczowie parafii św. Wawrzyńca w Biegonicach w okresie staropolskim. Przyczynek do dziejów duchowieństwa Sądecczyzny, „Saeculum Christianum” 2019, t. 26, nr 2, s. 147–161. Google Scholar

Sygański J., Arendy klasztoru starosandeckiego w XVI i XVII wieku, Lwów 1904. Google Scholar

Szady B., Prawo patronatu w Rzeczpospolitej w czasach nowożytnych, Lublin 2003. Google Scholar

Szczepaniak J., Duchowieństwo diecezji krakowskiej w XVIII wieku. Studium prozopograficzne, Kraków 2010. Google Scholar

Tylus S., Fundacje kościołów parafialnych w średniowiecznej archidiecezji lwowskiej, Lublin 1999. Google Scholar

Wasiak A., Konfederacja barska na Sądecczyźnie, Nowy Sącz 1994. Google Scholar

Wierzbicki P., Obraz szkód poczynionych w powiecie sądeckim przez wojska Rzeczypospolitej i chorągwie prywatne w latach 1702–1703 — wypisy z akt grodzkich sądeckich, „Almanach Sądecki” 2003, t. 12, nr 3(44), s. 11–22. Google Scholar

Wiśniowski E., Parafie w średniowiecznej Polsce, Lublin 2004. Google Scholar

Wiśniowski E., Rozwój organizacji parafialnej w Polsce do czasów reformacji, [w:] Kościół w Polsce, red. J. Kłoczowski, t. 1, Kraków 1966, s. 237–372. Google Scholar

Witowski W., Biegonice. Zarys dziejów parafii św. Wawrzyńca, Nowy Sącz 2014. Google Scholar

Witowski W., Dzieje duszpasterstwa i duszpasterzy w Biegonicach. Od powstania parafii do wybuchu drugiej wojny światowej (1269–1939), Lublin 2020. Google Scholar

Witowski W., Proboszczowie kanonii w Biegonicach, „Tarnowskie Studia Teologiczne” 2018, t. 37, nr 1–2, s. 111–127. Google Scholar