Suwerenność polskich organizmów państwowych w latach 1795–1848

Wacław Uruszczak

doi:10.5604/01.3001.0015.3627

Autor

Wacław Uruszczak Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie https://orcid.org/0000-0002-3937-1672

DOI:

https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.3627

Słowa kluczowe:

Polska 1772-1848, rozbiory Polski, Austria XVIII/XIX w., Prusy XVIII/XIX w., Rosja XVIII/XIX w., Księstwo Warszawskie, Królestwo Polskie Kongresowe, Królestwo Galicji i Lodomerii, Rzeczpospolita Krakowska, Wielkie Księstwo Poznańskie, historia administracji XIX w., suwerenność państwa, suwerenność narodu

Abstrakt

Cel: Celem artykułu było odniesienie się do zjawiska suwerenności, która uznawana jest za podstawową cechę współczesnych państw. Jej istota oznacza w stosunkach międzynarodowych niezależność danego państwa od jakichkolwiek podmiotów zewnętrznych, w szczególności innych państw. W stosunkach wewnętrznych pozycję suwerena zajmuje podmiot sprawujący najwyższą władzę, którego wola decydowała o wszystkich sprawach najważniejszych dla danego państwa.
Metody i materiały: W artykule opisano i przedstawiono problematykę suwerenności organizmów państwowych, utworzonych na ziemiach polskich po rozbiorach Rzeczpospolitej Obojga Narodów, funkcjonujących w ramach struktur politycznych poszczególnych państw zaborczych. Były to w szczególności Księstwo Warszawskie, Królestwo Polskie kongresowe, Rzeczpospolita Krakowska, Królestwo Galicji i Lodomerii, Wielkie Księstwo Poznańskie. Cechy państw niesuwerennych posiadały w szczególności Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie. Rzeczpospolita krakowska była wolnym miastem pod protekcją mocarstw. Królestwo Galicji i Lodomerii oraz Wielkie Księstwo Poznańskie miały jedynie status prowincji. Celem przyjętych rozwiązań było uspokojenie aspiracji polskich elit do odbudowy niepodległej Rzeczypospolitej.
Wyniki i wnioski: Polskie organizmy polityczne, jakie utworzone zostały z woli mocarstw rozbiorowych w latach 1795 – 1848, stanowiły formy przejściowe, które miały ułatwić całkowite wcielenie ziem polskich do struktur polityczno-organizacyjnych państw zaborczych. Były to rozwiązania doraźne, których celem było uspokojenie aspiracji polskich elit, w szczególności arystokracji, a także częściowo niższej szlachty i mieszczaństwa do odbudowy niepodległego państwa.

Statystyka pobrań

Statystyki pobrań nie są jeszcze dostępne

Bibliografia

Bardach J., Senkowska-Gluck M. (red.), 1981, Historia państwa i prawa Polski, t. III od rozbiorów do uwłaszczenia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Google Scholar

Bartel W.M., 1976, Ustrój i prawo Wolnego Miasta Krakowa 1815–1846, Kraków: Wydawnictwo Literackie. Google Scholar

Błachowska K., 2001, Narodziny Imperium. Rozwój terytorialny państwa carów w ujęciu historyków rosyjskich XVIII i XIX wieku, Warszawa. Google Scholar

Davies N., Zaginione królestwa, przekład B. Pietrzyk, J. Rumińska-Pietrzyk, E. Tabakowska, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010. Google Scholar

Chwalba A., 2000, Historia Polski 1795–1918, Kraków: Wydawnictwo Literackie. Google Scholar

Diariusz Sejmu z r. 1830–1831, wyd. M. Rostworowski, Kraków 1907, t. I, s. 242. Google Scholar

Grodziski S., 1971, Historia ustroju społeczno-politycznego Galicji 1772–1848, Wrocław Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowym im. Ossolińskich. Google Scholar

Grodziski S., 2012, Rzeczpospolita krakowska, jej lata i ludzie, Kraków: Universitas. Google Scholar

Grodziski S., 1976, W Królestwie Galicji i Lodomerii, Kraków: Wydawnictwo Literackie. Google Scholar

Jaśkiewicz L. , 1979, Nowożytne samowładztwo rosyjskie i jego interpretacje, Przegląd Historyczny t.70/4 (1979), s. 679-693. Google Scholar

Jezierski A.(red.), 1994, Historia Polski w liczbach. Ludność, terytorium GUS, Warszawa. Google Scholar

Jędruch J., 1982, Constitutions, Elections and Legislatures of Poland, 1493–1993. A Guide to Their History, Pittsburgh (Studies Presented to the International Commission for the History of Representative and Parliamentary Institutions, Vol.LXXVI). Google Scholar

Juraschek, Franz von, 1878, Personal- und Realunion. Mit einem Anhange: Das rechtliche Verhältniss zwischen Oesterreich un Ungarn, Berlin, Carl Heymann’s Verlag. Google Scholar

Kallas M. (red.), 1990, Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 1, Warszawa: PWN. Google Scholar

Kelsen H., 1993, Allgemeine Staatslehre, Wien: Österreichische Staatsdruckerei Königlich Preussisches Patent an die sämmtlichen Stände und Einwohner der bisherigen polnischen Woywodschaften und Distrikte innerhalb des nachstehend näher beschriebenen GränzZuges [...] = Patent Króla Pruskiego IMCi do wszystkich stanow i obywatelow wojewodztw i powiatow do tego czasu polskich w linii rozgraniczenia doskonaley w nim opisaney. De Dato w Berlinie dnia 26 Grudnia Roku 1795go; Druk Jerzy Drekker [https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/18713/edition/39921/content, dostęp: 11-08-2021] Konfederacja Generalna Królestwa Polskiego 28 czerwca 1812. Wikiźródła, https://pl.wikisource.org; dostęp 2-08-2021]. Google Scholar

Korobowicz A., Witkowski W., 2017, Historia ustroju i prawa polskiego (1772–1918), Kraków. Google Scholar

Kronika powstań polskich 1794–1944, Marian B. Michalik (red.), Eugeniusz Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994. Google Scholar

Morawski L., 2011, Suwerenność i prawo międzynarodowe – od prawa państwa do prawa ludów, „Forum Prawnicze” Nr 1 (3) styczeń 2011, s. 13-36. Google Scholar

Pęksa W., Senat Wolnego Miasta Krakowa w latach 1815–1846, Kraków 2005, Praca doktorska, niepublikowana na prawach rękopisu w BJ w Krakowie. Google Scholar

Przygodzki J., Konfederacja Generalna Królestwa Polskiego 1812–1813, Acta Universitatis Wratislaviensis No 2367, Prawo CCLXXVI, Wrocław 2002, s. 105-133. Google Scholar

Radwan M., Carat wobec Kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim 1796-1839. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2004. Google Scholar

Recueil des traités de la France, publ. par M. De Clercq, t. 2ème 1803–1815, Paris 1864. Google Scholar

Sawicki J., 1953, Wybór tekstów źródłowych z historii państwa i prawa polskiego, tom II, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Google Scholar

Sobociński W., 1964, Historia ustroju i prawa Księstwa Warszawskiego, Toruń : TNT, 1964. Google Scholar

Stankiewicz Z. [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. III od rozbiorów do uwłaszczenia, red. J. Bardach i M. Senkowska-Gluck, Warszawa 1981. Google Scholar

Szczaniecki M., 1970, Powszechna historia państwa i prawa, t. II Państwo burżuazyjne, Warszawa. Google Scholar

Uruszczak W., 2020, Sejm Królestwa Polskiego Kongresowego, „Kronika Sejmowa” Listopad 2020, s. 91-93. Google Scholar

Uruszczak W., 2018, Zasady ustrojowe na ziemiach polskich w okresie zaborów. Od suwerenności monarchy do suwerenności narodu. Przyczynek do historii administracji w XIX w., „Tarnowskie Colloquia Naukowe. Tarnów Scientific Colloquia. Czasopismo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie, Nr 1/2018, s. 21-40. Google Scholar

Wąsicki J., 1980, Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Wielkie Księstwo Poznańskie 1815-1848, Studia nad historią państwa i prawa, Warszawa- Poznań: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Google Scholar

Witkowski W. , 2020, Historia administracji w Polsce 1764 - 2020, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA. Google Scholar