Czy obrzęd dziadów rzeczywiście wywodzi się od staropruskiej „uczty kozła”? Próba rozstrzygnięcia nieścisłości związanych z Mickiewiczowską wizją rodowodu obrzędu dziadów
DOI:
https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.5566Słowa kluczowe:
Dziady, Adam Mickiewicz, „uczta kozła”, religia dawnych PrusówAbstrakt
W drugiej redakcji przedmowy do Dziadów części drugiej Mickiewicz wspomniał o odległej genezie obrzędu dziadów, który według romantycznego poety, w czasach pogańskich określano mianem „uczty kozła”. Informacje na temat staropruskiej ceremonii poświęcenia kozła pozyskiwał wieszcz za pośrednictwem Kroniki Pruskiej Szymona Grunaua. Dotychczas badacze sądzili głównie, że w taki sposób chciał nawiązać do antyku — „ucztę kozła” skojarzył z pieśnią kozła, a więc z początkami tragedii greckiej. Celem niniejszego artykułu jest zidentyfikowanie, jaką uroczystością jest „uczta kozła” oraz ustalenie, czy rzeczywiście da
się ją utożsamić z obrzędem dziadów.
Statystyka pobrań
Bibliografia
Bąk M., Mickiewicz jako erudyta (w okresie wileńsko-kowieńskim i rosyjskim), Katowice 2004. Google Scholar
Gajda A., Święta i obrzędy rodzimej wiary, „Państwo i społeczeństwo” 2007, nr 2, s. 65–85. Google Scholar
Kawiński P., „Kaukie sunt lemures…”. Pruskie i litewskie kauki w kontekście ich związków ze światem zmarłych, [w:] Litwa i jej sąsiedzi w relacjach wzajemnych (XIII–XVI w.), red. A. Kołodziejczyk, R. Kubicki, M. Radoch, Olsztyn–Gdańsk 2014, s. 107–119. Google Scholar
Kawiński P., Sacrum w wyobrażeniach pogańskich Prusów. Próba interpretacji na pograniczu historii i etnologii religii, Olsztyn 2018. Google Scholar
Klimka L., Straižys V., Obraz kosmosu u dawnych Bałtów, przeł. M. Żuk, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 1999, t. 11, s. 139–164. Google Scholar
Kleiner J., Mickiewicz. Dzieje Gustawa, Lublin 1995. Google Scholar
Kolankiewicz L., Dziady. Teatr święta zmarłych, wyd. 2, Gdańsk 2020. Google Scholar
Kosman M., Litwa pierwotna. Mity, legendy, fakty, Warszawa 1989. Google Scholar
Korczak L., Litwa. Przechowana tożsamość, Kraków 1998. Google Scholar
Mały słownik kultury dawnych Słowian, red. L. Leciejewicz, Warszawa 1988 Google Scholar
Łasicki J., Sandecki-Malecki J., O bogach i wierzeniach dawnych Żmudzinów, Litwinów i Prusów, przeł. i oprac. M. Wolf, Wrocław 2019. Google Scholar
Mickiewicz A., Dziady kowieńsko–wileńskie, oprac. J. Skuczyński, Wrocław 2012. Google Scholar
Mickiewicz A., Grażyna. Powieść litewska, wyd. 3, z wstępem J. Tretiaka i objaśnieniami H. Życzyńskiego, Kraków 1928. Google Scholar
Możdżeń J., Synkretyzm religijny Prusów na podstawie kroniki Szymona Grunaua, „Pruthenia. Pismo poświęcone Prusom i ludom bałtyjskim” 2011, t. 6, s. 221–248. Google Scholar
Okulicz-Kozaryn Ł., Życie codzienne Prusów i Jaćwięgów w wiekach średnich (IX–XIII w.), Warszawa 1983. Google Scholar
Otello R., Obchody żniwne na Mazurach, „Komunikaty Mazursko–Warmińskie” 1978, nr 2, s. 263–278. Google Scholar
Pigoń S., Do źródeł „Dziadów” kowieńsko-wileńskich, Wilno 1930. Google Scholar
Pigoń S., Formowanie „Dziadów” części drugiej. Rekonstrukcja genetyczna, Warszawa 1967. Google Scholar
Sinko T., Mickiewicz i antyk, Wrocław 1957. Google Scholar
Szyjewski A., Religia Słowian, Kraków 2003. Google Scholar
Przybylski R., Słowo i milczenie bohatera Polaków. Studium o „Dziadach”, Warszawa 1993. Google Scholar
Skuczyński J., Podstawy obrzędowe a przestrzeń teatralna w „Dziadach”, „Pamiętnik Literacki” 1988, t. 79, z. 2, s. 5–47. Google Scholar
Stanisz M., Między erudycją, retoryką i świadectwem. Kilka uwag o treści i funkcjach przypisów w twórczości Adama Mickiewicza. Część I (do 1826 roku), [w:] Sarmackie theatrum, t. 5: Między księgami, red. M. Barłowska i M. Walińska, Katowice 2012, s. 155–178. Google Scholar
Stanisz M., Przedmowy romantyków. Kreacje autorskie, idee programowe, gry z czytelnikiem, Kraków 2007. Google Scholar
Stefanowska Z., „Formowanie „Dziadów” części drugiej. Rekonstrukcja genetyczna”, Stanisław Pigoń, Warszawa 1967, Państwowy Instytut Wydawniczy, ss. 148, 2 nlb.: [recenzja], „Pamiętnik Literacki” 1970, t. 61, nr 1, s. 343–361. Google Scholar
Stryjkowski M., Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi, t. 1., oprac. M. Malinowski, Warszawa 1846. Google Scholar
Wantowska M., „Dziady” kowieńsko–wileńskie, [w:] Ludowość u Mickiewicza, red. J. Krzyżanowski i R. Wojciechowski, Warszawa 1958, s. 199 320. Google Scholar
Wijaczka J., Procesy o czary w Prusach Książęcych (Brandenburskich) w XVI–XVIII wieku, Toruń 2007. Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
