Czy obrzęd dziadów rzeczywiście wywodzi się od staropruskiej „uczty kozła”? Próba rozstrzygnięcia nieścisłości związanych z Mickiewiczowską wizją rodowodu obrzędu dziadów

Autor

DOI:

https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.5566

Słowa kluczowe:

Dziady, Adam Mickiewicz, „uczta kozła”, religia dawnych Prusów

Abstrakt

W drugiej redakcji przedmowy do Dziadów części drugiej Mickiewicz wspomniał o odległej genezie obrzędu dziadów, który według romantycznego poety, w czasach pogańskich określano mianem „uczty kozła”. Informacje na temat staropruskiej ceremonii poświęcenia kozła pozyskiwał wieszcz za pośrednictwem Kroniki Pruskiej Szymona Grunaua. Dotychczas badacze sądzili głównie, że w taki sposób chciał nawiązać do antyku — „ucztę kozła” skojarzył z pieśnią kozła, a więc z początkami tragedii greckiej. Celem niniejszego artykułu jest zidentyfikowanie, jaką uroczystością jest „uczta kozła” oraz ustalenie, czy rzeczywiście da
się ją utożsamić z obrzędem dziadów.

Statystyka pobrań

Statystyki pobrań nie są jeszcze dostępne

Bąk M., Mickiewicz jako erudyta (w okresie wileńsko-kowieńskim i rosyjskim), Katowice 2004.   Google Scholar

Gajda A., Święta i obrzędy rodzimej wiary, „Państwo i społeczeństwo” 2007, nr 2, s. 65–85.   Google Scholar

Kawiński P., „Kaukie sunt lemures…”. Pruskie i litewskie kauki w kontekście ich związków ze światem zmarłych, [w:] Litwa i jej sąsiedzi w relacjach wzajemnych (XIII–XVI w.), red. A. Kołodziejczyk, R. Kubicki, M. Radoch, Olsztyn–Gdańsk 2014, s. 107–119.   Google Scholar

Kawiński P., Sacrum w wyobrażeniach pogańskich Prusów. Próba interpretacji na pograniczu historii i etnologii religii, Olsztyn 2018.   Google Scholar

Klimka L., Straižys V., Obraz kosmosu u dawnych Bałtów, przeł. M. Żuk, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 1999, t. 11, s. 139–164.   Google Scholar

Kleiner J., Mickiewicz. Dzieje Gustawa, Lublin 1995.   Google Scholar

Kolankiewicz L., Dziady. Teatr święta zmarłych, wyd. 2, Gdańsk 2020.   Google Scholar

Kosman M., Litwa pierwotna. Mity, legendy, fakty, Warszawa 1989.   Google Scholar

Korczak L., Litwa. Przechowana tożsamość, Kraków 1998.   Google Scholar

Mały słownik kultury dawnych Słowian, red. L. Leciejewicz, Warszawa 1988   Google Scholar

Łasicki J., Sandecki-Malecki J., O bogach i wierzeniach dawnych Żmudzinów, Litwinów i Prusów, przeł. i oprac. M. Wolf, Wrocław 2019.   Google Scholar

Mickiewicz A., Dziady kowieńsko–wileńskie, oprac. J. Skuczyński, Wrocław 2012.   Google Scholar

Mickiewicz A., Grażyna. Powieść litewska, wyd. 3, z wstępem J. Tretiaka i objaśnieniami H. Życzyńskiego, Kraków 1928.   Google Scholar

Możdżeń J., Synkretyzm religijny Prusów na podstawie kroniki Szymona Grunaua, „Pruthenia. Pismo poświęcone Prusom i ludom bałtyjskim” 2011, t. 6, s. 221–248.   Google Scholar

Okulicz-Kozaryn Ł., Życie codzienne Prusów i Jaćwięgów w wiekach średnich (IX–XIII w.), Warszawa 1983.   Google Scholar

Otello R., Obchody żniwne na Mazurach, „Komunikaty Mazursko–Warmińskie” 1978, nr 2, s. 263–278.   Google Scholar

Pigoń S., Do źródeł „Dziadów” kowieńsko-wileńskich, Wilno 1930.   Google Scholar

Pigoń S., Formowanie „Dziadów” części drugiej. Rekonstrukcja genetyczna, Warszawa 1967.   Google Scholar

Sinko T., Mickiewicz i antyk, Wrocław 1957.   Google Scholar

Szyjewski A., Religia Słowian, Kraków 2003.   Google Scholar

Przybylski R., Słowo i milczenie bohatera Polaków. Studium o „Dziadach”, Warszawa 1993.   Google Scholar

Skuczyński J., Podstawy obrzędowe a przestrzeń teatralna w „Dziadach”, „Pamiętnik Literacki” 1988, t. 79, z. 2, s. 5–47.   Google Scholar

Stanisz M., Między erudycją, retoryką i świadectwem. Kilka uwag o treści i funkcjach przypisów w twórczości Adama Mickiewicza. Część I (do 1826 roku), [w:] Sarmackie theatrum, t. 5: Między księgami, red. M. Barłowska i M. Walińska, Katowice 2012, s. 155–178.   Google Scholar

Stanisz M., Przedmowy romantyków. Kreacje autorskie, idee programowe, gry z czytelnikiem, Kraków 2007.   Google Scholar

Stefanowska Z., „Formowanie „Dziadów” części drugiej. Rekonstrukcja genetyczna”, Stanisław Pigoń, Warszawa 1967, Państwowy Instytut Wydawniczy, ss. 148, 2 nlb.: [recenzja], „Pamiętnik Literacki” 1970, t. 61, nr 1, s. 343–361.   Google Scholar

Stryjkowski M., Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi, t. 1., oprac. M. Malinowski, Warszawa 1846.   Google Scholar

Wantowska M., „Dziady” kowieńsko–wileńskie, [w:] Ludowość u Mickiewicza, red. J. Krzyżanowski i R. Wojciechowski, Warszawa 1958, s. 199 320.   Google Scholar

Wijaczka J., Procesy o czary w Prusach Książęcych (Brandenburskich) w XVI–XVIII wieku, Toruń 2007.   Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2021-12-31

Jak cytować

Hanuszewicz, Z. . (2021). Czy obrzęd dziadów rzeczywiście wywodzi się od staropruskiej „uczty kozła”? Próba rozstrzygnięcia nieścisłości związanych z Mickiewiczowską wizją rodowodu obrzędu dziadów. Humanities and Cultural Studies, 2(4), 55–67. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.5566

Numer

Dział

Artykuły naukowe