Specyfika „nowego opowiadania bośniackiego” na przykładzie utworów ze zbioru Tajna džema od malina Karima Zaimovicia

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę nakreślenia specyfiki „nowego opowiadania bośniackiego” w oparciu o analizę utworów Karima Zaimovicia zgromadzonych w zbiorze Tajna džema od malina. W szkicu syntetycznie przybliżono nową generację prozaików nawiązującą wyraźnie do dziedzictwa „nowelistycznej Bośni” (J. Kršić). Pokolenie Zaimovicia, które zdominowało literacką scenę Bośni i Hercegowiny w ostatnim dziesięcioleciu XX w. i na początku wieku XXI, połączyła motywacja twórcza zrodzona na gruncie wspólnych doświadczeń, stanowiąca reakcję na koszmar wojny. W tekście krótko scharakteryzowano „nową nowelistyczną Bośnię”, uwypuklając ogromną tradycję opowiadania w tamtejszej literaturze. Opowiadanie uznawane jest za najważniejszy i najbardziej ceniony gatunek, który swym znaczeniem daleko wykroczył poza granice czysto literackie — odgrywał i odgrywa on bowiem istotną rolę w kontekście kulturowym, społecznym, politycznym oraz ideologicznym. W toku wywodu wykazano, iż opowiadania Zaimovicia na tle pisarstwa (anty)wojennego wyróżnia zaadaptowany ze sztuki komiksowej sposób konstruowania scen składających się na całość opowieści, obecność elementów fantastycznych, znanych z twórczości „borgesowców”, jak również charakterystyczny, humorystyczny styl — z otaczającym absurdem wojny autor rozprawia się przy pomocy groteski i satyry, zaś sarajewską apokalipsę opisuje, stosując liczne metafory i alegorie. Utworów Zaimovicia nie moża jednakże traktować jako przykład modelowy czy też najbardziej reprezentatywny, przy czym to właśnie ich nieszablonowość w ujęciu tematu i nowatorstwo strukturalno-kompozycyjne sprawiły, iż zyskały one miano kultowych. Okoliczności powstania opowiadań, a przede wszystkim los młodego pisarza sprawiły, iż stał się on tragicznym symbolem dramatu wojny w Bośni i Hercegowinie.