Humanities and Cultural Studies

Początki kontredansów w Europie

Anna Pawlak — 2024-05-29

Celem artykułu jest syntetyczne przedstawienie początków historii kontredansów w Europie. Przedstawione informacje są wynikiem badań źródłowych i szerokiej kwerendy literaturowej. Tematyka ta jest popularna wśród badaczy angielskich i amerykańskich. Brak jest w Polsce syntetycznego opracowania zbierającego wiedzę dotyczącą tego zagadnienia. Kontredans to figurowy taniec towarzyski popularny w XVIII i na początku XIX wieku. W artykule opisany został okres formowania się stylu od końca XVI do połowy XVII wieku oraz pierwsze dokumenty źródłowe zawierające opisy choreografii pochodzące z lat 1651–1728, ukazujące się w Anglii oraz Francji. Ogromną rolę w rozwoju tego stylu tańca odegrała rodzina Playfordów, która na ponad siedemdziesiąt lat praktycznie zmonopolizowała w tym temacie rynek wydawniczy w Anglii. Pod koniec XVII wieku styl ten dotarł na dwór francuski, skąd rozprzestrzenił się w całej Europie. W artykule zebrano cechy charakterystyczne wyodrębniające kontredans od innych stylów tańca oraz przedstawiono zmiany stylistyczne, jakim podlegał wraz z ich uzasadnieniem w zmianach społeczno-kulturowych tamtego okresu.

Apoteoza śląskiego górnika: scapegoating w "Paciorkach jednego różańca" Kazimierza Kutza

Andrzej Fretschel-Hojarski — 2024-05-29

Trzecia część legendarnej Trylogii śląskiej w reżyserii Kazimierza Kutza, Paciorki jednego różańca, jest kroniką burzenia nie tylko historycznej architektury Giszowca (Katowice), ale także tragicznego upadku głównego bohatera ﬁlmu, emerytowanego górnika i przodownika pracy, Karola Habryki. Poniższy artykuł analizuje jego status jako nie-mitycznego ale nie-
-czystego kozła oﬁarnego, a zatem oﬁary zbiorowych, a zarazem skutecznych, prześladowań ze strony reżimu komunistycznego w Polsce. W świetle girardowskiej teorii wiktymizacji, zwłaszcza w odniesieniu do biblijnej opowieści o Hiobie, śmierć Habryki przywraca pokój w społeczności pełnej niezgody, co prowadzi z kolei do jego deifikacji przez samych prześladowców, w mechanistycznym procesie preferowanym przez systemy totalitarne w czasach kryzysu.

Muminki, wyprawa i pielgrzymka — elementy średniowiecznego romansu rycerskiego i staroangielskiej poezji elegijnej jako motywy w książce "Tatuś Muminka i morze"

Karolina Pasiut — 2024-05-29

Kiedy Tatuś Muminka wraz z rodziną wyrusza w morską podróż, ich przygoda przekształca się w metaforyczną przeprawę z bezpiecznej Doliny Muminków na bezludną wyspę, gdzie dotychczasowe życie rodziny ulega zmianie. Latarnia morska staje się tymczasowym domem dla małych trolli, które w żaden sposób nie mogą odnaleźć się pośród wszechobecnego morza, dzikiej przyrody i czyhających niebezpieczeństw. Jest to też pretekst do pokazania, jak poszczególni bohaterowie rodziny Muminków przechodzą transformacje przypominające te ze średniowiecznych romansów rycerskich oraz elegii staroangielskich. Przedostania powieść Tove Jansson z 1965 roku, Tatuś Muminka i morze, jest kontynuacją książek przeznaczonych dla dzieci, ale tym razem adresowana jest dla dorosłych: dzięki analogiom do poprzednich epok, Muminki przyjmują role antycznych wędrowców, niestrudzonych żeglarzy, dzielnych, a czasem błędnych, rycerzy oraz pielgrzymów pełnych czci. Te literackie odwołania pomagają w zrozumieniu powagi ich przemiany w nowe, lepsze stworzenia. Artykuł podejmuje próbę pokazania podstaw przeprowadzenia proponowanych analogii, a także otwiera na nowe możliwości odczytywania tekstu.

Doświadczenie kulturowe pogranicza w działaniach artystycznych

Magdalena Ciemierkiewicz — 2024-05-29

Artykuł stanowi pokonferencyjne opracowanie wybranych prac artystycznych w kontekście historii południowo-wschodniego pogranicza Polski oraz teorii będących punktem odniesienia dla omawianych prac. Obrana metoda autohistorii jest sposobem opisu zaproponowanym przez amerykańską badaczkę meksykańskiego pochodzenia Glorię E. Anzaldúę. Polega na opisie rzeczywistości uwzględniającym perspektywę jednostki, ale prezentującym szerszy kontekst społeczno-polityczny. Tekst napisany jest z perspektywy pochodzącej z Podkarpacia artystki wizualnej.

Sztuka murali w hiszpańskiej Galicji

Antonina Wróbel — 2024-05-29

W pracy analizuję sytuację hiszpańskiej Galicji, która historycznie podporządkowana była kulturze kastylijskiej, gdzie powstaje obecnie wiele murali o tematyce lokalnej. Główną tezą artykułu jest założenie, że używanie sztuki murali w przestrzeni publicznej można uznać za formę ekspresji kulturowej odmienności, a nawet za nowy wymiar oporu kulturowego wspomnianego regionu. W celu ukazania tego procesu proponuję definicję oporu, co pozwala następnie na omówienie najważniejszych wydarzeń z historii Galicji w kontekście użycia szeroko rozumianej sztuki. Moje badania wykonałam podczas prywatnego wyjazdu do Galicji w lutym 2023 roku, podczas którego dokonałam dokumentacji fotograficznej murali. W pracy analizuję ich treść przy użyciu teorii społecznych reprezentacji Serge̕a Moskoviciego, by ukazać, w jaki sposób odnoszą się do tożsamości galicyjskiej.

Słowo wstępne

Wacław Rapak — 2024-05-29

Redakcja „Humanities and Cultural Studies” proponuje swoim czytelnikom kolejny numer, trzeci w roku 2023. Nowy numer otwiera artykuł Anny Pawlak poświęcony, jak czytamy w tytule, Początkom kontredansów w Europie. Autorka podejmuje próbę syntetycznego przedstawienia podjętego zagadnienia, gdzie kontredans, dawny taniec figurowy, cieszący się wielką popularnością przy spotkanich towarzyskich w wieku XVIII i na początku XIX wieku, formował się jako osobna choreografia od końca wieku XVI do połowy wieku XVII. W swoich wywodach autorka powołuje się na pierwsze dokumenty źródłowe, które zawierają pochodzące z lat 1651–1728 opisy tego towarzyskiego tańca. Analizowane źródła pochodzą z Anglii oraz Francji i pozwalają autorce przedstawić cechy charakterystyczne kontredansu i zmiany stylistyczne, jakim wówczas podlegał.
Autor drugiego proponowanego artykułu przenosi czytelnika w inną problematykę i inny kontekst. Andrzej Fretschel-Hojarski poświęca uwagę filmowi Paciorki jednego różańca, który jest, jak pisze, trzecią częścią legendarnej Trylogii śląskiej autorstwa Kazimierza Kutza. Przedmiotem proponowanej analizy jest status głównego bohatera filmu jako „nie-mitycznego ale nieczystego” kozła oﬁarnego prześladowań ze strony reżimu komunistycznego w Polsce. René Girard i jego teoria wiktymizacji jest w tym przypadku narzędziem prowadzonej interpretacji filmu.

(fragment Słowa wstępnego)